Michał Dworczyk współautorem projektu rezolucji w sprawie potrzeby podjęcia działań w związku z ciągłymi represjami i fałszowaniem wyborów na Białorusi
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie potrzeby podjęcia działań w związku z ciągłymi represjami i fałszowaniem wyborów na Białorusi
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Białorusi,
– uwzględniając art. 136 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że Białoruś pozostaje pogrążona w poważnym klimacie represji politycznych i łamania praw człowieka pod rządami Alaksandra Łukaszenki, który od czasu przejęcia władzy w 1994 r. dławi opozycję i przekształca Białoruś w państwo autorytarne; mając na uwadze, że od sfałszowanych wyborów prezydenckich w 2020 r. zacisnęła się pętla autorytarnej władzy, a reżim nadal systematycznie likwiduje procesy demokratyczne, ucisza sprzeciw i umacnia kontrolę nad społeczeństwem, a także mając na uwadze, że represje te nadal przejawiają się w aranżowanych wyborach, powszechnym łamaniu praw człowieka i tłumieniu społeczeństwa obywatelskiego;
B. mając na uwadze, że zarówno wybory parlamentarne i lokalne, które odbyły się 25 lutego 2024 r., jak i zbliżające się wybory prezydenckie 26 stycznia 2025 r. są przykładem lekceważenia przez reżim norm demokratycznych, ponieważ wybory na Białorusi są ściśle kontrolowane, wszyscy kandydaci są wstępnie zatwierdzani przez władze, partie opozycyjne są eliminowane, a wyborców pozbawia się realnego wyboru; mając na uwadze, że reżim Łukaszenki stworzył atmosferę lęku i zastraszenia, aby zdławić sprzeciw polityczny, ograniczyć wolność słowa i uniemożliwić pokojowe zgromadzenia;
C. mając na uwadze, że decyzja rządu białoruskiego o niezaproszeniu Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie do obserwacji zbliżających się wyborów prezydenckich 26 stycznia 2025 r. pokazuje powagę sytuacji w kraju i stanowi wyraźny sygnał jej szkodliwego wpływu na demokratyczny rozwój Białorusi;
D. mając na uwadze, że od sfałszowanych wyborów prezydenckich w 2020 r. reżim intensyfikuje kampanię aresztowań i represji, a w grudniu 2024 r. liczba więźniów politycznych wynosiła 1 265; są wśród nich laureat Pokojowej Nagrody Nobla Aleś Bialacki i czołowi politycy, np. Mikałaj Kazłou i Pawieł Siewiaryniec, a także dziennikarz i działacz mniejszości polskiej Andrzej Poczobut, działaczka na rzecz praw człowieka Palina Szarenda-Panasiuk oraz inni dziennikarze i działacze, których zmuszono do emigracji; mając na uwadze, że codzienne aresztowania i nieludzkie warunki przetrzymywania dodatkowo dowodzą brutalnego tłumienia sprzeciwu przez reżim oraz tworzą powszechną atmosferę lęku i zastraszenia;
E. mając na uwadze, że represje na Białorusi wykraczają poza opozycję polityczną, dotykając szerokie spektrum grup społecznych, takich jak niezależni dziennikarze, obrońcy praw człowieka, przywódcy związków zawodowych, mniejszości narodowe, etniczne i religijne, a także zwykłych obywateli, którzy stają wobec cenzury, przymusowego wygnania, przymusu ekonomicznego i pozbawienia własności; mając na uwadze, że pokojowe protesty są de facto niemożliwe w całym kraju, a osobom fizycznym grożą poważne prześladowania za wyrażanie sprzeciwu w internecie lub przestrzeni publicznej, ponieważ działania reżimu stworzyły kulturę bezkarności w aparacie państwowym, umożliwiając powszechne łamanie praw człowieka bez ponoszenia odpowiedzialności;
F. mając na uwadze, że szczególnie niepokojącym faktem jest atak na wolność religijną wynikający z przyjętej niedawno ustawy o wolności sumienia i organizacjach religijnych, która nakazuje ponowną rejestrację wszystkich podmiotów religijnych do 5 lipca 2025 r.; mając na uwadze, że zagraża to istnieniu setek wspólnot religijnych i rażąco narusza podstawowe prawo do wolności sumienia; mając na uwadze, że represje te objęły również politycznie umotywowane prześladowanie przywódców religijnych, czego przykładem jest niedawne skazanie katolickiego księdza Henryka Akałatowicza na 11 lat więzienia pod sfabrykowanymi zarzutami zdrady stanu, w pierwszej tego rodzaju sprawie przeciwko duchownemu katolickiemu na Białorusi; mając na uwadze, że specjalny sprawozdawca ONZ ds. Białorusi odnotował systematyczne czystki prowadzone od 2020 r. wśród organizacji społeczeństwa obywatelskiego, wymierzone w grupy działające na rzecz praw człowieka, niezależne związki zawodowe, partie polityczne, a teraz w organizacje religijne;
G. mając na uwadze, że w obliczu tej tragicznej sytuacji Białorusini realizują wieloaspektową strategię, odrzucając legalność zbliżających się wyborów prezydenckich i nazywając je fikcją służącą umocnieniu dyktatury, starają się również ujawniać brak warunków demokratycznych, dokumentować naruszenia praw człowieka i mobilizować współobywateli za pomocą środków demokratycznych i kreatywnych form oporu, np. zaznaczania „przeciw wszystkim” na kartach do głosowania;
H. mając na uwadze, że ciągłe poparcie reżimu w Mińsku dla rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie pozostaje poważnym problemem geopolitycznym dla UE; mając na uwadze, że UE zdecydowanie potępia współudział Białorusi w umożliwianiu działań wojskowych Rosji i wzywa reżim do natychmiastowego zaprzestania takiego wsparcia i przestrzegania zobowiązań międzynarodowych, ponieważ Białoruś konsekwentnie odgrywa aktywną rolę w ułatwianiu działań wojennych Rosji, co dodatkowo destabilizuje region;
I. mając na uwadze, że niedawno weszła w życie umowa między Białorusią a Rosją o wzajemnym uznawaniu wiz, która umożliwia cudzoziemcom i bezpaństwowcom posiadającym wizę któregoś z tych dwóch krajów swobodny tranzyt przez oba te terytoria, wjazd na nie lub pobyt na nich; mając na uwadze, że ma to znaczące skutki dla UE; mając na uwadze, że umowa taka stanowi kolejny krok ku pełzającej aneksji Białorusi przez Rosję i de facto przekształca Białoruś w przedłużenie granic Rosji, a także może ułatwić osobom fizycznym, w tym osobom objętym sankcjami UE, podróżowanie przez Białoruś lub Rosję bliżej granic UE;
1. odrzuca ważność zbliżających się wyborów prezydenckich na Białorusi 26 stycznia 2025 r., uznając je za fikcję służącą umocnieniu dyktatury Łukaszenki, i odmawia uznania Łukaszenki za prawowitego prezydenta;
2. podkreśla potrzebę przeprowadzenia szczegółowego dochodzenia w sprawie zbrodni popełnionych przez reżim Łukaszenki przeciwko narodowi białoruskiemu i zachęca państwa członkowskie UE do aktywnego powoływania się na zasadę jurysdykcji uniwersalnej i do wszczynania postępowań sądowych przeciwko białoruskim urzędnikom, w tym Alaksandrowi Łukaszence, którzy są odpowiedzialnych za systematyczną przemoc, represje i zbrodnie przeciwko ludzkości lub w nich uczestniczą i powinni być traktowani tak jak Putin na mocy prawa międzynarodowego i przez Międzynarodowy Trybunał Karny w odniesieniu do zbrodni związanych z uprowadzeniem ukraińskich dzieci;
3. podkreśla swoje niezachwiane poparcie dla sił demokratycznych na Białorusi i apeluje o silną presję międzynarodową oraz wzywa społeczność światową do izolacji reżimu Łukaszenki i do wspierania przedstawicieli białoruskiego społeczeństwa obywatelskiego zarówno w kraju, jak i na uchodźstwie;
4. potępia przymusową rusyfikację kultury i historii Białorusi, w tym systematyczne wykluczanie języka białoruskiego ze szkół i przestrzeni publicznej;
5. podkreśla potrzebę zwiększenia wsparcia finansowego i obronnego dla krajów Europy Wschodniej, takich jak Ukraina, Mołdawia i Gruzja, aby zrównoważyć integrację między Rosją a Białorusią, a także potrzebę zaostrzenia sankcji wobec białoruskich i rosyjskich urzędników lub podmiotów korzystających z umowy o wzajemnym uznawaniu wiz;
6. wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby wypracowały wykonalne rozwiązania w celu pociągnięcia reżimu Łukaszenki do odpowiedzialności za popełnione zbrodnie oraz aby stosowały zasadę jurysdykcji uniwersalnej;
7. apeluje o natychmiastowe i bezwarunkowe uwolnienie wszystkich białoruskich więźniów politycznych i wzywa władze białoruskie, aby przestrzegały praw człowieka osób zatrzymanych, udzielając im przejrzystych informacji na temat ich sytuacji oraz niezbędnej opieki medycznej oraz zapewniając nieograniczony dostęp do nich prawnikom, członkom rodzin i Międzynarodowemu Komitetowi Czerwonego Krzyża;
8. wzywa Komisję, Radę i Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ) – w odpowiedzi na umowę między Białorusią a Rosją o wzajemnym uznawaniu wiz – do zwiększenia bezpieczeństwa granic i monitorowania granic zewnętrznych UE, aby zapobiec wykorzystywaniu umowy do bezprawnych działań lub uchylania się od sankcji, a także do wzmocnienia i zsynchronizowania sankcji, zlikwidowania luk prawnych i przyjęcia nowego pakietu sankcji – w szczególności w odniesieniu do potażu i nawozów – w celu zaradzenia trwającym represjom i oszustwom wyborczym oraz aktywnemu wspieraniu rosyjskiej agresji na Ukrainę;
9. wzywa państwa członkowskie, aby nadal wspierały białoruskie społeczeństwo obywatelskie i siły opozycyjne w celu przeciwdziałania rosnącej zależności reżimu od Rosji oraz promowania reform demokratycznych, a jednocześnie informowały obywateli i podmioty UE o zagrożeniach dla bezpieczeństwa i konsekwencjach sankcji związanych z podróżowaniem na Białoruś lub do Rosji, a jednocześnie podkreśla, że Białoruś nie może stać się geopolitycznym pionkiem ani trofeum Władimira Putina; podkreśla, jak ważne jest przeciwstawienie się szkodliwym działaniom Łukaszenki i Rosji służącym podważeniu suwerenności i tożsamości Białorusi;
10. potwierdza swoją niezachwianą solidarność z narodem białoruskim i jego słusznymi aspiracjami na rzecz demokratycznej i europejskiej przyszłości; nadal angażuje się w ścisłą współpracę z siłami demokratycznymi, społeczeństwem obywatelskim i niezależnymi mediami, aby promować wolność, demokrację i dobrobyt z korzyścią dla narodu białoruskiego;
11. zdecydowanie potępia wykorzystywanie migracji przez reżim Łukaszenki jako narzędzia destabilizacji sąsiadujących państw członkowskich UE, ponieważ ta celowa taktyka organizowania nielegalnych przepływów migracyjnych narusza prawa człowieka, wykorzystuje do celów politycznych osoby znajdujące się w trudnej sytuacji i podważa stabilność w regionie;
12. wzywa Komisję, Radę i ESDZ, aby opracowały zdecydowaną i skoordynowaną reakcję w celu przeciwdziałania temu hybrydowemu zagrożeniu związanemu z wykorzystywaniem migracji jako broni, a jednocześnie zapewniły ochronę granic zewnętrznych UE;
13. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawicielce Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz władzom Republiki Białorusi.
